Door: Laurie Ijzerman

Daar sta ik dan, op het punt om voor de derde keer naar Cochabamba te vertrekken. Naar huis dit keer. Ik woon inmiddels anderhalf jaar in Bolivia, het land waaraan ik tijdens mijn veldwerk mijn hart heb verloren, en nu ik, na drie maanden in Nederland weer terugga, voelt het ook echt als thuiskomen.

Voor het veldwerk van mijn studie antropologie aan de Universiteit van Leiden bracht ik vier maanden door in Cochabamba, Bolivia, en al snel had ik door dat dit toch wel echt ‘mijn’ land was. Korte tijd later besloot ik dan ook dat ik hier wilde gaan wonen. Maar ja, wat ga je dan doen? Ik wilde iets betekenen voor de bevolking daar, maar hoe? Onder andere door mijn opleiding voelde ik heel sterk dat de ideeën hiervoor niet van mij moesten komen, maar vanuit de lokale bevolking. En dus ben ik gaan praten, met zoveel mogelijk mensen, met zoveel mogelijk verschillende achtergronden. Een thema dat zich in deze gesprekken al snel ontwikkelde was de opvoeding van kinderen. Door armoede lag de prioriteit bij veel gezinnen vooral bij het overleven, en niet bij het opvoeden. Vooral de ‘zachte’ kanten van de opvoeding, het omgaan met emoties, agressie en elkaar leren vertrouwen vielen vaak weg, en dus besloot ik dat ik daar iets mee wilde doen. Dit was een thema dat ook goed aansloot bij mijn andere achtergrond als theaterdocent, en al snel lag er een plan: kinderen helpen bij het ontwikkelen van sociaal-emotionele vaardigheden door middel van theater, muziek en sport. Een half jaar later was stichting Casa de la Alegría een feit.

In het verlengde van mijn wens om het idee vanuit de lokale bevolking te laten komen lag ook het idee om lokale mensen aan te nemen. Gelukkig vond ik al snel twee ontzettend goede docenten, en toen merkte ik de toegevoegde waarde van antropologie pas echt. Hoe moeilijk het soms ook was, mijn achtergrond hielp me om te blijven kijken naar de culturele en taalkundige achtergrond waar dingen uit voortkwamen, in plaats van een situatie vanuit mijzelf te beoordelen. Ik oordeel minder snel, en probeer altijd door te vragen om erachter te komen waarom dingen zijn zoals ze zijn. Het voordeel hiervan merk ik vooral in de communicatie met de docenten, en door deze openheid lukt het veel beter om een gezamenlijke manier van werken te vinden, waarin ik me niet alleen aanpas aan hen, maar toch ook efficiëntie kan inbrengen. Iets dat toch wel van pas komt bij het runnen van een professionele organisatie.

Maar niet alleen in mijn stichting merk ik de voordelen van mijn studie, ook op persoonlijk vlak heeft het me enorm geholpen. Emigreren is niet niks, en veel mensen vinden het lastig om dat echt te begrijpen. Antropologie heeft me hierbij geholpen door me heel bewust met een open blik te laten kijken, en niet te snel te oordelen. Het maakte me alert op de achtergrond die ik zelf meenam, en die toch altijd een rol speelt in hoe je naar dingen kijkt. Het hielp me ook om soms iets meer afstand te nemen, me met beide benen op de grond te zetten, en te beseffen dat die vreselijk frustrerende situatie vooral door de cultuurshock kwam. Ook hielp het me inzien dat die enorme pieken en dalen die ik ervoer tijdens het emigreren niet het einde van de wereld waren, maar fases in het proces die ook weer voorbij zouden gaan. En dat geeft een hoop rust.

Helaas zijn er ook wel een aantal dingen die ik achteraf echt gemist heb in mijn studie. Fondsenwerving bijvoorbeeld, hoe werkt dat precies? Hoe bouw je een netwerk op, wat zijn de regels? Het is bijna een studie op zich, en het was fijn geweest als de opleiding hier aandacht aan had besteed. Een ander punt is zelfkennis over antropologie. Zelfs voor mij als afgestudeerd antropoloog is het nog lastig om die ene vraag te beantwoorden: ‘Antropologie, wat is dat nou eigenlijk?’ Ik herinner me nog een college in het begin van mijn studie waarin die vraag gesteld werd, en de enorme hoeveelheid en diversiteit aan antwoorden die me totaal overrompelden. Pas nu, jaren later, kan ik er om lachen en heb ik, in ieder geval voor mezelf, een antwoord. Antropologie is niet iets, antropologie is veel, en voor iedereen anders.

Casa de la Alegría is het Huis van de Vrolijkheid! Een jonge stichting die jongeren in Cochabamba, Bolivia, stimuleert en faciliteert om trots te worden. Dit doen we door hen workshops aan te bieden; om trauma’s te verwerken, meer assertief en weerbaar te worden en een positief zelfbeeld te ontwikkelen. De Casa, of (t)huis, is een creatief buurthuis dat met een vrolijke insteek serieuze doelstellingen heeft