In de brandende middagzon vraag ik de gids hoe laat het is. Bijna twee uur. Bijna. Maar ja, we zijn in Indonesië, en als er één ding is wat ik inmiddels wel weet, is dat jam karet, hier regel en geen uitzondering is. Tijd, jam, is in Indonesië namelijk van elastiek, karet. Tijd is dus rekbaar, onderhevig aan het ritme van de dag, of de persoon waarmee je hebt afgesproken. Maar jam karet is niet het enige waar ik mij druk om maak, want waar… blijven die stieren?!
Tana Toraja
Indonesië heeft voor mij altijd maar om één bestemming gedraaid: Tana Toraja op Sulawesi. Het land waar mijn oma vandaan komt, het land van de huizen die op schepen lijken en het land waar vijf manieren zijn om begraven te worden. Het land waar het leven voor de mensen draait om de dood en de bijbehorende ceremonieën die een week duren in de aanloop naar het begrafenisceremonieel. Ceremonieën die soms pas maanden na de dood van de overledene plaatsvinden, en waar stierengevechten ook deel van uitmaken.
Dieronvriendelijke praktijken
Terwijl ik nog sta te mijmeren, komt de meute ineens in beweging en laat ik mij meevoeren in de stroom richting de provisorisch in elkaar gezette arena. Ik kijk naar mijn reisgenoot die niets heeft met dit soort ‘dieronvriendelijke’ praktijken, maar zich door mij mee heeft laten voeren met: ‘als je je wilt verdiepen in een cultuur accepteer je ook de gebruiken die daarbij horen.’ Ik wilde zelfs aanwezig zijn bij het slachten van de stieren op wiens ruggen de overledene richting de hemel zal rijden. Iets wat ik in Europa dus NOOIT zou doen. Waarom nu dan wel?
Antropologen-knop
Goed, in Spanje worden er zwaarden in stieren gestoken tijdens de gevechten. Hier in Toraja worden twee stieren tegenover elkaar gezet om onderling uit te vechten wie stoerder en sterker dan de ander is. Vind ik toch wel een verschil in zitten, maar daarnaast vind ik het slachten eigenlijk wel belachelijk (ik weet het, een woord niet antropologen-waardig). En de enige manier waarop ik dat kan, is door mijn antropologen-knop om te zetten: cultuur is cultuur, nu niet het gevoelige meisje uithangen. De knop die in eenzelfde situatie in Europa defect zou zijn.
Bom en zijn compagnon
Inmiddels staan er twee stieren tegenover elkaar in de arena met hun bijnamen in witte verf op hun vacht gekalkt. BOM zie ik staan op één van de stieren. Maar Bom en zijn compagnon hebben er niet zo’n zin in vandaag. Misschien vinden ze het te warm of is er met goena goena een vloek uitgesproken. In Indonesië kan immers alles. Misschien dat dit hetgeen is waar mijn antropologen-knop zo gevoelig voor is? Kan het hier allemaal wel, waar je in Europa dit soort tradities eigenlijk niet verwacht…? Ik mijmer door in de zoektocht naar het antwoord.