Esther Schoorel heeft een bachelor antropologie en ontwikkelingssociologie van de UvA en studeerde in juli 2016 af van Lund universiteit met een Master in Midden Oosten studies. Sinds September 2016 werkt ze als docente aan een universiteit in de Verenigde Arabische Emiraten en geeft ze introductie vakken in sociologie, antropologie, geografie en algemene sociale wetenschappen. In deze Uit ’t Veld schetst Esther een situatie waarin zij en haar studenten een discussie voeren over het huwelijk.
Afgelopen maand rondde ik alweer mijn eerste academische jaar als docente aan een universiteit in Dubai af. In mijn baan leer ik veel als antropoloog, naast de ervaring die ik hier opdoe met lesgeven, leer ik ook heel veel van mijn studenten en hun culturele achtergrond. Ik geef les aan een privé universiteit, een zeer diverse omgeving in de zin dat het een “gemengde” universiteit is (vrouwen en mannen studeren samen) en dat er zowel studenten van Emiraatse en van andere nationaliteiten op af komen. Dit is in tegenstelling tot de overheidsinstituten, waar slechts Emiraatse studenten studeren en de seksen strikt van elkaar gescheiden studeren. Op de universiteit waar ik werk komt een kleine meerderheid van de studenten uit de Verenigde Arabische Emiraten, de rest komt met name uit andere Arabische landen, maar er zijn ook studenten uit bijvoorbeeld Nigeria, Oezbekistan, Pakistan, Iran en Soedan.
Leren van en over elkaar
Ik zie de universiteit bij uitstek als een plek voor ontmoetingen, het geven van vakken binnen de sociale wetenschappen biedt daarnaast nog meer mogelijkheid om van en over elkaar te leren. In mijn lessen probeer ik het leren van en over elkaar te faciliteren. Een van de meest interessante discussies – zowel voor mijzelf als voor mijn studenten – die we hebben gevoerd in mijn klas Introductie tot de Sociale Wetenschappen was de discussie over het gearrangeerd huwelijk versus zelfselectie van je partner. Deze discussie raakt een vraagstuk waar studenten mee worstelen, of op zijn minst mee geconfronteerd worden in hun dagelijks leven. Hoewel het gearrangeerde huwelijk de traditionele manier van trouwen is in de Emiraatse gemeenschap, is dit niet perse het geval voor mijn studenten van andere nationaliteiten. Daarnaast beginnen gebruiken onder de Emiraatse gemeenschappen langzamerhand ook te veranderen als een gevolg van globalisatie. Als jonge mannen en vrouwen, sommigen verliefd, anderen verloofd, een aantal al getrouwd (of zelfs al gescheiden), is dit een thema wat hen bezig houdt. In een diverse en snel veranderende samenleving, is de vraag hoe het vinden van een partner plaats zou moeten vinden niet vanzelfsprekend. In wat volgt deel ik mijn eigen reflecties op de discussie die de klas met elkaar voerde, om een inkijkje te verschaffen in de manier waarop jongeren hier in Dubai denken over dit thema.
Verschuivende noties over trouwen
De klas heeft deze les de taak verschillende vragen te bedenken rondom ons onderwerp en aan de hand van hun eigen ervaringen en ideeën samen tot antwoorden te komen. Maryam, een Emiraatse studente, legt haar standpunt uit aan de rest van de groep als volgt: “in onze gemeenschap is het traditie dat je familie een geschikte partner voor je uitzoekt, omdat wij niet mogen daten vanwege onze religie”. Maryam relateert de tradities van trouwen aan een Westerse notie van romantiek, waarin het de norm is dat een koppel eerst met elkaar uit gaat voordat er zich een formele romantische relatie ontwikkeld. Sommige anderen zijn het met Maryam eens; moreel en religieus gezien is het niet correct dat een stel elkaar leert kennen voor de verloving of het huwelijk. Wissam is het niet met Maryam eens, hij heeft persoonlijke ervaring. Wissam is een van de oudere studenten, toen hij begin twintig was trouwde hij met een meisje via een gearrangeerd huwelijk. Het was geen succes, verteld hij ons, en na een jaar was het koppel uit elkaar. Na deze ervaring wil hij weer trouwen, maar nu met een iemand van zijn eigen keuze.
Amina, altijd scherp en genuanceerd, heeft een wat andere kijk op de discussie. Terwijl Maryam en Wissam beiden een kant van het spectrum van de discussie belichten, geeft haar bijdrage meer inzicht over hoe ideeën over trouwen ook aan het veranderen zijn. “Ik ben zeker voor uithuwelijking, maar dan wel op de moderne manier”, geeft zij aan. De moderne manier van uithuwelijken, zoals het plaatsvindt binnen haar familie, is dat een dochter of zoon zelf aangeeft wanneer zij of hij klaar is om te trouwen, legt ze uit. Zodra dit het geval is wordt de familie geïnstrueerd met een aantal voorkeuren die de dochter of zoon in zijn of haar toekomstige partner zou willen zien – zoals educatie level, woonplaats, bepaalde karaktereigenschappen en visies voor hoe hun toekomstige leven eruit zal zien. Voor vrouwen die graag willen werken is het ook belangrijk een partner te vinden die dat toestaat. Met deze omschrijving “op zak” gaat de familie op zoek naar een aanstaande schoondochter of -zoon die zo goed mogelijk aansluit bij hun kind. Zodra een geschikte persoon is gevonden ontmoeten ze elkaar en geven ze vervolgens zelf aan of ze wel of niet met deze persoon willen trouwen. Amina’s uitleg sluit aan bij de ideeën van een aantal anderen in de groep; de ouderwetse manier van uithuwelijking waarbij de man en vrouw in kwestie weinig inspraak hadden in met wie ze zouden trouwen is achterhaald, vinden ze.
Op zoek naar betere termen?
De discussie brengt echter een nieuwe vraag naar voren in de klas: “Miss, maar wat is dan eigenlijk het verschil tussen een gearrangeerd huwelijk en zelfselectie?” vraagt Nadine, een Egyptische studente. Ik vraag haar uit te leggen wat ze bedoelt, “nou, is waar Amina het over heeft uithuwelijking of zelfselectie?” Nadine brengt een interessant punt naar voren. Inderdaad, het verhaal dat Amina naar voren brengt geeft duidelijk aan dat degene die gaat trouwen een grote mate van agency heeft en invloed uitoefent op de besluitvorming. Hoewel Amina niet van plan is zelf haar partner te vinden en het vinden van een man overlaat aan haar familie, is ze ook zeker geen willoos slachtoffer van de beslissingen van anderen. Gaandeweg komen we er achter dat er eigenlijk in vrijwel alle gevallen zowel de bruid, de bruidegom en de families inspraak hebben in het huwelijk. De groep komt tot een nieuwe conclusie, de binaire oppositie van gearrangeerd huwelijk versus zelfselectie die ons tekstboek aanbiedt is eigenlijk erg onbehulpzaam en doet geen recht aan hun ervaringen. Misschien moet er gezocht worden naar nieuwe woorden om over verschillende vormen van het vinden van een partner te praten?
De discussie die ik voerde met mijn klas geeft ons een (heel klein) inkijkje in hoe jongeren in Dubai omgaan met nieuwe en andere ideeën om zich heen; deze aannemen, verwerpen of aanpassen aan hun eigen omgeving. Het is op plekken als de universiteit dat we de impact van diversiteit en globalisatie kunnen zien plaatsvinden, ik denk dat door te luisteren naar studenten we heel veel kunnen leren over veranderingen en ontwikkelingen in de samenleving.