Hoe de migratie van West naar Oost iemands denkbeelden en gedrag beïnvloedt – een audiovisueel onderzoek

Door: Nellie Stiny

In Nederland hebben we een hoop verwachtingen ten opzichte van elkaar en onszelf. Er zijn (onuitgesproken) verwachtingen, impliciete sociale regels waaraan je zou moeten voldoen, beloftes die worden gemaakt en nagekomen moeten worden en verwijten wanneer je dat niet doet. Spreekwoorden zoals ‘belofte maakt schuld’ en ‘voor wat hoort wat’ zitten niet voor niets geworteld in de Nederlandse taal en cultuur. In India echter, heeft de heersende mentaliteit onder westerlingen meer de vorm van ‘hoe de wind waait, waait mijn vestje en ook die van jou, en dat is helemaal oké.’

Men pint elkaar niet vast op gemaakte afspraken, maakt vrijwel geen beloften, ziet het als vanzelfsprekend dat plannen veranderen en doet ‘wat hij voelt, op het moment dat hij het voelt’. Een houding van loslaten en ‘laissez-faire’. De westerling in India handelt meer op intuïtie, dan op redeneren vanuit de ratio, zoals wij dat hier in het westen gewend zijn. Voor onze documentaire Is dit het nou? Een zoektocht naar geluk. zijn wij – Nellie en Bernard – naar Dharamsala, India vertrokken om deze westerlingen met hun bijzondere levensverhalen en denkbeelden te portretteren.

Nellie c ODOCU

Documentairemaakster Nellie temidden van Babaji en Hari Dass

Dharamsala, India
Aan de voet van de Himalaya ligt Dharamsala, toevluchtsoord van de verbannen Dalai Lama en vele andere Tibetaanse vluchtelingen. Een bedevaartsoord voor boeddhistische pelgrims uit alle hoeken van de wereld en talloze westerlingen snakkend naar spiritualiteit. Het zijn de westerlingen die zich hier gevestigd hebben, waarnaar ik op zoek ben. We delen dezelfde achtergrond maar hebben een andere levensloop. Ik benijd ze. Zij durven af te wijken van de norm en, ondanks afwijzingen van de mensen om hen heen, de gebaande paden in hun georganiseerde vaderland te verruilen voor de bestemming van hun verlangens. Ik wil erachter komen wat voor mensen zij zijn en hoe deze migratie hun denkbeelden heeft beïnvloed. Zijn zij in de basis al anders dan de westerlingen die binnen hun eigen culturele context blijven (bv. qua persoonlijkheid, jeugdervaringen of levensloop)? Waarom hebben zij hun vaderland verlaten? Hoe kijken zij naar de Westerse maatschappij? Wat is hun visie op existentiële levensthema’s, zoals omgaan met de ups en downs van het leven, met het feit dat je elk moment kunt sterven en de hamvraag: hoe word je gelukkig?

Robert c ODOCU

De gevoelige Nederlandse Robert, op zoek naar de zin van het leven

Een greep uit de ontmoetingen
Tijdens onze drie maanden in Dharamsala woonden wij in een appartement te midden van gemigreerde westerlingen. Wij mengden ons in het alledaagse leven, absorbeerden indrukken, ontmoetten steeds meer mensen met wie we aan de praat raakten, die ons aan contacten hielpen, met wie we maaltijden deelden, stukken (soms letterlijk) meeliepen en die we interviewden. Dit alles legden wij vast op (film-) camera. Zo werden wij onderdeel van het bijzondere gezinsleven van de Duitse Ria. Dertig jaar geleden verliet zij haar baan als kapster voor een onzeker en meeslepend bestaan, samen met de Indiase Sadhoe Hari, in de jungle van Goa. Lange dreadlocks, marihuana, water en chapati maakten plaats voor een ongewoon gezinsleven met hun twee aangewaaide adoptiekinderen Roshan en Viola. Ook ontmoetten wij de gevoelige Robert, die Nederland verliet op het moment dat zijn fysieke en mentale problemen een piek bereikten. Uit pure wanhoop vluchtte hij naar India, weg uit de westerse maatschappij, die volgens hem alleen gericht is op consumeren en werken, op zoek naar de zin van het leven. Dan is er Elio, kunstenaar en esthetisch vluchteling op zoek naar armoede om zijn honger naar schoonheid te stillen. Samen bewandelden we een berg met prachtig uitzicht op de besneeuwde Himalaya. Ook hij zet zich af tegen de volgens hem heersende westerse opvatting dat ‘het doel van het leven is om meer te bereiken en dat het leven met weinig middelen niet waard is om geleefd te worden’.

Triund c ODOCU

Silhouetten bovenop de berg Triund

Overeenkomsten in persoonlijkheid
De uniciteit van de verschillende karakters en levensverhalen van de mensen die wij ontmoetten laten zich niet generaliseren, toch zijn er wel degelijk overeenkomsten te vinden. Een eigenzinnigheid, het gevoel dat je anders bent dan anderen en niet bij de groep hoort, een gevoel dat er bij iedereen van jongs af aan al in zat. Allen zijn naar India vertrokken vanuit een zoekende toestand: op zoek naar een alternatieve leefwijze, een andere samenleving waarin men zich wel prettig voelt, een beter bestaan, zingeving, zichzelf vinden en uiteindelijk: geluk.

Help ons om de documentaire ‘Is dit het nou?’ af te maken! Kijk hier om te zien hoe jij ons project kunt steunen.

Afbeeldingen: ODOCU