Door: Karin Berkhoudt
Voor een artikel in het SP blad Tribune van maart 2013 sprak Jan Marijnissen met Joris Luyendijk over zijn loopbaan, over antropologie, journalistiek, het Midden-Oosten, het Binnenhof en de financiële crisis. Luyendijk ziet antropologie als een manier om groepsprocessen die als vanzelfsprekend worden gezien ter discussie te stellen. Deze antropologische visie paste hij duidelijk toe in zijn antwoorden over de andere onderwerpen. Toen Luyendijk de dynamiek op het Binnenhof op basis van sociale klasse analyseerde zag Marijnissen dit ook en zei: ‘Een echt antropologische duiding.’ Luyendijk lachte: ‘Ja, antropologie is geweldig. Als iemand op deze manier wetenschappelijk onderzoek zou doen naar bijvoorbeeld de Haagse wereld zal de uitkomst een schok teweeg brengen’.
Journalistiek
Luyendijk was kritisch over de gang van zaken in de journalistiek en noemde vooral het gebrek aan diepgang en zelfreflectie, deels ontstaan door de commercialisering van de organisatiestructuren achter de productie van nieuws en achtergronden. Hij benadrukte de macht van de media en wees op de verantwoordelijkheid van het publiek om sceptisch te blijven over de journalistiek. Hij ziet mogelijkheden voor het voortbestaan van diepgaande kwaliteitsjournalistiek via stichtingen die op het internet gaan publiceren. Fundraisers zouden het geld voor zulke stichtingen in kunnen zamelen bij mensen die hier ook het belang van inzien.
Binnenhof
Natuurlijk was Marijnissen benieuwd naar Luyendijks ervaringen en observaties op het Binnenhof en met het perscentrum Nieuwspoort. Luyendijk heeft daar in 2010 een maand doorgebracht en er een boek over geschreven, ‘Je hebt het niet van mij, maar…’ Hij merkte vooral de sterke rol van sociale klasse op. Zo zijn invloedrijke mensen vaak afkomstig uit gelijksoortige academische en politieke milieu’s. ‘De heersende generatie heeft de privatiseringen doorgevoerd en zelf onmiddellijk bezit genomen van de zeer goed betalende baantjes die daardoor vrij vielen’, volgens Luyendijk. ‘Het is geen complot maar het is wel hegemoniaal’.
Financiële crisis
In hun discussie over de financiële markt bespraken Marijnissen en Luyendijk de macht van de financiële sector. Luyendijk benadrukte de problemen rondom belangenverstrengeling en het gebrek aan controle en sancties. Hij voorspelt dat een tweede crisis of oorlog op komst is omdat we duidelijk niets hebben geleerd van de eerste. ‘Er zou een beweging moeten komen die eist dat de financiële sector opnieuw uitgevonden wordt, maar dan gebaseerd op morele uitgangspunten en vormgegeven door de knapste koppen die op de wereld rondlopen’, aldus Luyendijk.
